Joseph Beuys & de mythe

Toen Joseph Beuys eind jaren zeventig zei dat het beroemde Hollandse licht volgens hem zijn specifieke helderheid had verloren, erkende hij daarmee zowel het bestaan van zoiets unieks als het Hollands licht, als het feit dat het er niet meer zou zijn. Althans: dat het zijn specifieke helderheid zou hebben verloren. Een dramatische constatering.
Volgens Beuys was het licht in Holland halverwege de jaren vijftig veranderd door inpolderingen van het IJsselmeer. Daarmee was volgens hem ook een einde gekomen aan een visuele cultuur die terugging tot de 17de eeuw. Hij zag het IJsselmeer als het oog van Holland, als een grote lichtreflecterende spiegel. En met de inpolderingen zouden de Nederlanders, aldus Beuys, zichzelf hebben verblind.

IN HOLLANDS LICHT gaan de makers op zoek naar de vraag wat er waar is van de beweringen van Joseph Beuys, en wat dat betekent. Wat is ‘Hollands Licht’ dan precies. Is het echt veranderd door de inpolderingen van delen van het IJsselmeer. Wat betekende het in de schilderkunst. Waren de 17de eeuwse schilders én wetenschappers inderdaad gefascineerd door het licht. Speelde het een rol in hun werk. Was er sprake van een unieke visuele cultuur. Is het licht in Holland inderdaad anders dan het licht elders in de wereld. En als dat zo is, wat is dan het verschil, wat is ‘Hollands’. Kun je het definiëren. Wat zie je, als je het vergelijkt met het licht in Zuid-Frankrijk dat volgens Vincent van Gogh zo helder en on-Hollands was; anders ook dan het droge licht van de woestijn in Arizona, waar het licht door stofdeeltjes wordt gefilterd. En als het Hollandse licht inderdaad is veranderd, is het in de hedendaagse kunst dan ook verdwenen?

Al die vragen worden in HOLLANDS LICHT voorgelegd aan kunstenaars en wetenschappers. Zo worden mythe en werkelijkheid van het Hollandse licht in omtrekkende bewegingen in beeld gebracht. En er wordt gekeken. Naar het licht in het landschap. In Nederland, in Zuid-Frankrijk en in de woestijn van Arizona, waar de Amerikaanse kunstenaar James Turrell al twintig jaar werkt aan Roden Crater, een enorm kunstwerk waar het licht het centrale onderwerp is. Zo ontstaat een fascinerende zoektocht naar de verschillende kwaliteiten van het echte licht en het geschilderde licht. Daarmee is HOLLANDS LICHT van beging tot einde een film over licht en over kijken.